Autorem artykułu jest architekt stajenny Jacek Kluszewski www.kluszewski.com.pl
Artykuł przybliżający inwestorom proces projektowania ośrodków jeździeckich i zasad, którymi się kierujemy przy ich projektowaniu. „Z myślą o koniu” to nowy kierunek świadomego jeździectwa i świadomego projektowania, opartego ściśle na obserwacji końskich zachowań , analizie potrzeb i preferencji, analizie psychiki koni i odpowiadaniu świadomie zaprojektowaną przestrzenią ośrodka jeździeckiego. Konie jako stworzenia inteligentne posiadają delikatną psychikę, która ma niezaprzeczlny wpływ na ich użytkowość w sporcie i hodowli. Narowy i brak współpracy z jeźdzcem, to bardzo często wynik głębokich urazów psychicznych wynikłych z długotrwałego przebywania w stajniach, w których przestrzeń, została zaprojektowana bez brania pod uwagę naturalnych potrzeb koni.
Projektowanie ośrodka jeździeckiego zaczynamy od sprawdzenia, czy lokalne prawo przestrzenne przewiduje na danym terenie powstanie ośrodka jeździeckiego. Lokalne prawo przestrzenne, to miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego lub warunki zabudowy. Z ustaleń wynikających z tych dokumentów, wynika, czy ośrodek jeździecki jest przewidywany na danej działce i jakie gabaryty, kształty, materiały wykończeniowe są akceptowane. Późniejszy projekt budowlany który stanowi załącznik do wniosku o pozwolenie na budowę ośrodka jeździeckiego, będzie w starostwie sprawdzany przede wszystkim , pod względem zgodności z ustaleniami miejscowego prawa przestrzennego.
Jeżeli na danym terenie został opracowany i uchwalony miejscowy plan plan przestrzenny, to z jednej strony jest to dobra wiadomość, bo skracamy czas oczekiwania na warunki zabudowy, ale z drugiej strony ustalone w planie warunki, mogą uniemożliwiać lub bardzo utrudniać realizacje ośrodka jeździeckiego. Warunki miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, są bardzo trudne do zmiany, czasami się to udaje ale wymaga to zwykle paru lat oczekiwania i dużego zaangażowania własnego.
W sytuacji kiedy na danym obszarze nie został uchwalony miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, to należy wystąpić o warunki zabudowy. Musimy się liczyć z oczekiwaniem na warunki zabudowy około 3-4 miesięcy. W sytuacjach trudnych, ten okres oczekiwania może się wydłużyć do jednego roku i trzeba to brać pod uwagę okładając harmonogram inwestycji
Do warunków zabudowy najlepiej dołączyć koncepcję ośrodka jeździeckiego, takiego jak docelowo powinien wyglądać. Późniejsze występowanie o zmiany warunków zabudowy, ze względu na wiekszą ilość kubatur, zmianę wysokości budynków czy pochylenie dachów, może się skończyć kolejnym rokiem oczekiwania na zmianę.
Przyjmijmy jednak, że jest wszystko w porządku i miejscowe prawo zezwala na postawienie na danej działce ośrodka jeździeckiego. Jeśli tak, to oglądamy teren przyszłego ośrodka i przeprowadzamy szczegółowy wywiad z inwestorem, jaki ośrodek ma mieć program gabarytowo funkcjonalny.
Mając te informacje, możemy śmiało przystąpić do planowania ośrodka. Planowanie ośrodków jeździeckich jest procesem w którym trzeba brać pod uwagę, bardzo wiele wymogów jednocześnie.
Dla ośrodka jeździeckiego ważne będzie ukształtowanie terenu, przeważające kierunki wiatrów, nasłonecznienie, geologia podłoża, jakość ziemi rolnej, bliskość mediów- w szczególności energii elektrycznej i wody, bliskość dróg dojazdowych, przystanków komunikacji publicznej, sposób wykorzystania działek sąsiednich, przyjazna hodowli i jeździectwu społeczność miejscowa, łatwość zaopatrzenia w siano, wiórki i słomę , łatwość pozbywania się nawozu końskiego, a także warunki ewakuacji i gaszenia pożaru.
Uwarunkowań jest dużo, ale od czegoś trzeba zacząć . Ja zaczynam od podziału terenu na główne strefy funkcjonalne i od rozmiesczenia głównych kubatur ośrodka, biorąc pod uwagę logikę technologii hodowli i sportu.
Ważny tu jest , jasny podział przestrzeni na wewnętrzną gospodarczą , dostępną dla obsługi ośrodka i przestrzeń zewnętrzną wspólną dla gości, zawodników i pensjonariuszy
Przy planowaniu ośrodka jeździeckiego trzeba uświadomić sobie jak wygląda:
- droga zaopatrzenia
- droga wywozu nawozu
- droga gości, pensonariuszy, zawodników
- drogi ewakuacyjne i pożarowe
Część reprezentacyjna ośrodka powinna być wydzielona od funkcji gospodarczych co najmniej w sposób funkcjonalny to znaczy drogi zaopatrzenia i wywozu nieczystości nie powinny przebiegać wspólnie z drogami dla klientów i gości ośrodka jeździeckiego.
Ośrodek powinien zapewnić warunki przebywania koni jak najbliższe naturalnym. W polskim prawie nie zaistniał jeszcze nakaz padokowania koni określoną ilość godzin, tak jak to się stało w prawie niemieckim, gdzie za brak padokowania grożą pokaźne kary grzywny. W wielu ośrodkach jeździeckich obserwuję brak wybiegów, padoków i pastwisk dla koni. Pod pozorem dbania o bezpieczeństwo powierzonego konia, konie tygodniami są trzymane w boksach. Bardzo często w imię tego samego bezpieczeństwa boksy są budowane tak , aby konie nie widziały sąsiednich koni. Czynniki ekonomiczne i brak świadomości wyższych potrzeb końskich, powodują że ośrodki są planowane na małych działkach , gdzie nie ma możliwości zaplanowania padoków, lub gdzie padoki są usuwane na rzecz placów ćwiczebnych.
Ogólnym brakiem zrozumienia inwestorzy obdarzają mini padoki bezpośrednio przy boksach, a jest to rozwiązanie przynajmniej częściowo rozwiązujące problem ruchu i przebywania koni w stadzie, szeroko stosowany w stajniach austriackich, niemieckich i amerykańskich.
W projektowanych przez nas ośrodkach jeździeckich podstawą są duże ilości padoków i mini padoki przy stajniach.
architekt stajenny Jacek Kluszewski